| Abstract: | HYRJE
Qasja e sistemit ndaj semantikës nënkupton zbulimin e lidhjeve dhe varësive ndërmjet njësive gjuhësore në planin e përmbajtjes, si dhe përzgjedhjen e grupit përkatës leksik, i cili do të ishte i organizuar semantikisht dhe i përshtatshëm për analiza. Një nga këto grupe përbëhet nga emra për numra, të cilët me kuptimin e tyre nominativ, simbolizmin, rolin dhe rëndësinë për njeriun, krijojnë të gjitha kushtet për një analizë komplekse të kuptimit. Studimi i emrit për numrat në folklor ofron mundësinë për të përdorur kontekstin historik dhe kulturor për të zbuluar shkaqet e ndryshimit të kuptimit nominativ të emrit për numrat dhe për të parë të gjitha mundësitë e luhatjes shprehëse të potencialit të tyre semantik. Në shekullin XIX, folkloristika lind si një shkencë për çështjen me të cilën merret folklori; se si shkenca e strukturës përbëhet nga zakonet popullore dhe besimet, bestytnitë dhe legjendat, poezi dhe tregime të shkurtra, format e artit dhe lëvizjet - me një fjalë, çdo gjë që përfshin artin folklorik të fjalëve, dizajnin, lëvizje, muzikë etj. Rezulton e lidhur direkt me shkencën e gjuhës, folklori merr vendin e saj në momentin kur ajo u shfaq epokë e re krahasuese materiale, gjuhë klasike e epikave indiane, krahasimet e tij me gjuhët e tjera indo-evropiane dhe perceptimin e ngjashmërisë së tyre. Një bollëk i materialit të mbledhur ishte shkaktuar nga analiza folklorike paralele.
Folklori është pjesë e literaturës, më saktë, literatura vjen nga folklori. Folklori është një para-histori e letërsisë. E gjithë literatura e njerëzve në një fazë të caktuar mund dhe duhet të studiohet në bazë të folklorit. Folklori fillimisht mund të jetë pjesë përbërëse e ritualit. Me krijimin ose zhdukjen e ritualit, folklori veçohet prej saj dhe fillon të jetojë një jetë të pavarur. Nga ana tjetër, tema e etnografisë janë popujt, etnosi, historia e tyre etnike, mënyra e jetës, linjat karakteristike të kulturës së këtyre popujve, origjina e tyre (etnogjeneza). Etnografia merret me studimin e formave më të hershme të jetës materiale dhe organizimit shoqëror të popullit. Kjo është arsyeja pse folkloristika historike, e cila studion shfaqjen e fenomeneve, mbështetet në etnografi për fazën e tyre të parë. Ky studim bën fazën e parë të studimit të hollësishëm historik. Prandaj, midis folklorit dhe etnografisë, ka një çelës të fortë. Nga etnografia, folklori nuk mund të studiohet. Sidoqoftë, përralla, poezia rituale, betejat, se si një zhanër nuk mund të shpjegohet pa përdorimin e të dhënave etnografike. Dhe jo vetëm zhanret, por shumë motive gjithashtu gjejnë shpjegimin e tyre në konceptet dhe praktikat fetare-magjike në nivele të ndryshme të zhvillimit të shoqërisë njerëzore. Këtu është çelësi dhe etnolinguistika që ka për qëllim për të treguar se si gjuha në forma të ndryshme të ekzistencës së saj dhe historinë e saj kanë ndikuar në historinë e kombit, shtetin dhe llojin e një etnosi, disa grupe sociale në shoqëri, si për metodat gjuhësore që mund të ndihmojnë në zgjidhjen e detyrave të ndryshme të etnografisë dhe sociologjisë. Në etnolinguistik detyrat përfshijnë përdorimin e analizës së gjuhës, marrëdhënie me gjuhën e situatave të ndryshme gjuhësore, në klasa të ndryshme sociale dhe grupmoshave. Për etnolinguistikën njësi të ndërtesës nuk është vetëm gjuha, por edhe njeriu, individi, veprimet e tij dhe veprimet e tij në lidhje me gjuhën dhe përmes gjuhës. Kërkimi për burimin e folklorit në mitin origjinal u bë metoda bazë e shumë folkloristëve, veçanërisht atyre që i përkasin të ashtuquajturës shkollë mitologjike, e cila ka udhëhequr në Evropë që nga fillimi i shekullit XIX deri në fund të dekadës së parë të shek. XX (F. I. Buslajev, Orest Miler, A A. Kotljarevski, etj.). Variantet leksiko-semantike të formuara përmes llojeve të ndryshme të transmetimit të kuptimit, krijojnë një pasqyrë të veçantë konceptuale, origjinale për folklorin, kryesisht për përrallat, epokat, besimet, ritualet e popullit shqiptar, por me universale të përcaktuara objektivisht, të cilat përbëjnë bazën për konfrontim. Të dhënat për mitologjinë, etimologjinë, etnografinë dhe historinë e gjuhës u përdorën për të përcaktuar interpretimet themelore funksionale-kontekstuale të kuptimeve në punë. Shqiptarët kanë një kulturë të zhvilluar por disa qasje janë të pa studiuara nëse marrim mitologjinë shqiptare kanë një pasuri të madhe mitologjike por ende të pa studiuar të tërën, tashmë ne i dim si figura më të përmendura në mitologji zanat, orët e shumë figura të tjera që janë pjesë gati se e çdo rrëfimi, por nuk mund ta lëmë anash edhe përdorimin e numrave të kultit që përmenden vazhdimisht bashkë edhe me këto figura por edhe pjesë të tjera mitologjike, por që shumë pak mos themi që farre nuk janë studiuar në përralla, këngë, balada etj. Vazhdimisht numrat që janë përmendur në përralla, balada, këngë janë të përmendura njëkohësisht me figura mitologjike që na lë të mendojmë më shumë rreth pasurisë së mitologjisë shqiptare. Për të sqaruar më mirë e më në bërthamë kultin e disa numrave ndër shqiptarë, duhet të hyjmë në parahistorinë e në funksionet e tyre simbolike, të mbinatyrëshme, në kohë shumë të lashta, e në faza të ndryshme të zhvillimit të njerëzimit.Numrat me zanafillë më të lashtë e ata më të hershmit në sistemet e numërimit kanë funksione kulti në shumë raste. |
EBSCOhost
World Bank
EconBiz
De Gruyter
OpenEdition
European Respiratory Journal
Kulti i numrave në kulturën shqiptare / Armina Shabani 
