| Abstract: | Abstrakt
Në këtë punim të disertacionit të doktoraturës me titull “Areali gjuhësor i Istogut me rrethinë” kemi për qëllim të paraqesim një pamje sa më të plotë mbi arealin gjuhësor të Istogut, si njëra prej të folmeve më periferike të gegërishtes verilindore. Studimin e kemi konceptuar në tetë njësi tematike ( krerë) siç janë: 1. Të dhëna të përgjithshme për Istogun me rrethinë, 2. Fonetika, 3. Dukuritë fonetike, 4. Morfologjia, 5. Fjalëformimi, 6. Sintaksa, 7. Tekste dialektore dhe 8. Fjalorth dialektor, ku secili kre është njësi në vete, që merr në vështrim aspekte dhe probleme të caktuara gjuhësore, në lidhje të pashkëputshme me temën në shqyrtim. Studimet dialektologjike në fushë të shqipes tashme kanë një tradite të gjatë dhe të pasur, me ç’rast janë bërë hulumtime natyrash të ndryshme nga fushat gjuhësore si: fonetika dhe fonologjia, morfologjia, fjalëformimi, leksiku, por më pak studime janë ndërmarrë nga fusha e sintaksës dialektore të shqipes. Dialektologët prej kohësh kanë pohuar dhe ripohuar, se gjuha e gjallë e popullit është gurrë e pashtershme për pasurimin e një gjuhe, prandaj njohja dhe studimi i dialekteve sipas metodave të mirëfillta shkencore, përbën shtyllën qendrore për vijimin dhe zhvillimin e studimeve edhe në rrafshet e tjera gjuhësore si: fonetika, morfologjia, sintaksa e padyshim edhe semasiologjia dhe frazeologjia e gjuhës. Studimi i dialekteve është i rëndësisë së veçantë edhe për historinë e gjuhës, sepse me të drejtë është shprehur: Anton Meje ”nuk ka histori gjuhe pa dialektologji…”. Në vazhdë të kësaj që u tha, kemi vepruar edhe ne, pra gjatë punës sonë, kemi bërë përpjekje t’i marrim në shqyrtim ato tipare dhe dukuri gjuhësore të të folmes së Istogut që janë me interes për dialektologjinë dhe për gjuhësinë shqiptare përgjithësisht, githëmonë duke synuar objektitvitetin dhe korrektësinë. Përveç punës në terren, kemi konsultuar edhe literaturë të nevojshme teorike si monografi mbi të folmet fqinjësore dhe jofqinjësore të Istogut, studime të specializuara dialektologjike, fjalorthë dialektorë, fjalorë të gjuhës shqipe, gramatika të shqipes si dhe tekste dhe materiale të tjera profesionale. Lëndën gjuhësore të vjelë në terren e kemi analizuar mbi bazën e parimeve, kritereve dhe metodave shkencore, të njohura në studimet shqiptare të kësaj natyre, prandaj duke vepruar kështu i kemi pasur më të qarta dhe më të lehta trajtimet, analizmet dhe interepretimet mbi nocionet si: dialekt, e folme, veçori dialektore, veçori fonetike, tipare morfologjike, fjalëformim, mënyra fjalëformuese, leksik dialektor, leksik krahinor, leksik autokton, huazime dhe nocione të tjera të ngjashme. Për punimin e këtij studimi jemi mbështetur në një literaturë mjaft të pasur, që e kemi shënuar te pjesa e bibliografisë. Përpos Udhëzuesit për mbedhjen e fjalëve dhe të shprehjeve të gjuhës shqipe, të hartuar nga IGJL, ASHSH, për punët praktike jemi mbështetur në Pyetësorin e përgaditur nga ASHSH dhe në Udhëzuesin për mbledhjen e leksikut dhe frazeologjisë së shqipes, përgaditur nga Instituti Albanologjik i Prishtinës, ndërkaq gjatë punës praktike në terren, kryesisht i kemi zbatuar tri metoda pune: - metodën e bashkëbisedimit me subjektet e caktuara; - metodën përmes pyetësorëve (bazuar në pyetësorin e ADGJSH-së); - metodën e vrojtimit të drejtëpërdrejtë (duke vrojtuar në mënyrë aktive, dhe duke iu shtruar pyetje bashkëbiseduesve). Gjithëherë jemi përpjekur që subjektet të jenë të zgjedhur, sipas kritereve dhe rregullave, tashmë të njohura në studimet e kësaj fushe. Fjalët çelës: gjuha shqipe, dialektet, gegërishtja verilindore, Istogu, fonetika, dukuritë fonetike, morfologjia, fjalëformimi, sintaksa, tekstet dialektore, fjalorthi dialektor, leksiku autokton, huazimet, pyetësor dialektologjik, subjekte.
Abstract
In this paper of the doctoral dissertation titled "The linguistic areal of Istog with the surrounding", we intend to present a complete view on the linguistic areal of Istog, as one of the most peripheral language of Northeastern Geghe. We have conceived the study in eight thematic units (headings) such as: 1. General data on Istog and its surrounding, 2. Phonetics, 3. Phonetic phenomena, 4. Morphology, 5. Word formation, 6. Syntax, 7. Dialectical texts and 8. Dialect Glossary, where each head is a unit in itself, which surveys at certain aspects and language problems, in relation to the topic. Dialectical studies in the Albanian language already have a long and rich tradition, where different kinds of linguistic research have been conducted, such as phonetics and phonology, morphology, word formation, and lexis, but few studies have been undertaken in the field of dialectal syntax of the Albanian. Dialectologists have long claimed and reaffirmed that the living language of the people is a never-ending fountain for the enrichment of a language, hence the recognition and study of dialects according to the proper scientific methods constitutes the central pillar for the continuation and development of studies in other linguistics phases such as phonetics, morphology, syntax and obviously semasiology and phraseology of language. The study of dialects is of particular importance also to the history of language, because as it is rightly stated by Anton Meje "there is no history of language without dialectology ..." We have worked according to the above mentioned statement, so during our work, we have attempted to consider those traits and linguistic phenomena of Istog folk that are of interest to dialectology and Albanian linguistics in general, intentionally aiming at objectivity and correctness. In addition to field work, we also consulted theoretical literature such as monograph on Istog / Istog neighboring and non-neighborly dialects, specialized dialectological studies, dialectal glossaries, Albanian language dictionaries, grammar and other professional texts and materials. We have analyzed the language subject in field on the basis of the principles, criteria and scientific methods, known in Albanian studies of this nature, so in doing so we had clearer and simpler treatments, analyzes and interrelations on notions such as : dialect, spoken language, dialectical specifics, phonetic features, morphological traits, word formation, word formation methods, dialect lexis , district lexis, autochthonous lexis, borrowings and other notions of this type. For the purpose of this study, we have relied on a very rich literature that we have listed in the bibliography section. In addition to the Guidelines for Supplying Albanian Words and Expressions, drafted by IGJL, ASHSH, for practical work, we have relied on the Questionnaire prepared by the ASHSH and on the Guide on Albanian Language lexis and phraseology gathering , prepared by the Institute of Albanology in Prishtina, while during field work, we mainly implemented three working methods: - method of conversation with certain subjects; - method through questionnaires (based on the ADGJSH questionnaire); - direct survey method (by actively observing, and asking questions to interlocutors). We have always tried to choose the subjects according to the criteria and rules already recognized in the studies of this field. Key words: Albanian language, dialects, northeastern Geghe, Istog, phonetics, phonetic phenomena, morphology, word formation, syntax, dialectal texts, dialect glossary, autochthon lexis, borrowings, dialectical questionnaire, subjects. |
EBSCOhost
World Bank
EconBiz
De Gruyter
OpenEdition
European Respiratory Journal
Mathematical Sciences Publishers Journals
Make a suggestion Refine your searchAreali gjuhësor i Istogut me rrethinë / Sejdi Gashi
